KAPADOKYA' NIN GİZEMLİ KÖŞESİ AÇIK SARAY (OPEN PALAS) - GÜLŞEHİR

 

Kapadokya'nın Gizemli Köşesi Açık Saray

Çekildiği Yer: Gülşehir - Nevşehir Türkiye

Açık saray (Open Palas); Kapadokya Bölgesinin az bilinen, en gizemli köşelerinden biri. Gülşehir – Nevşehir karayolu üzerinde, Gülşehir’e 3 Km uzaklıktaki bu küçük antik yerleşim yerinin Bizanslılar zamanında yapıldığı tahmin edilmekte. 960 – 965 yıllarında Bizans İmparatoru Nikephoros Phokas’ın ordularınca kullanıldığına ilişkin izlerin bulunduğu Açık Saray bölgesinde, tüf kayalara oyulmuş sayısız mekan bulunuyor. 

Açık Saray'ın içindeki manastır, kiliseler ve yerleşim yerlerinin dışındaki en önemli olgu, Kapadokya Bölgesinde başka örneği olmayan “Mantar Kaya”. Bir peri bacası olan ve başka bir örneği olmayan Mantar Kaya, aynı zamanda Gülşehir’in sembolü. Kapadokya Bölgesinde görülmesi gereken önemli açık hava müzelerinden ve tarihi alanlardan biri olan Açık Saray (Open Palas) müze girişi ve otoparkı ücretsiz. Fotoğraf tutkunları için küçük bir öneri: Bölgeyi sabah saatlerinde ziyaret edin, öğleden sonra güneş ışığı ters açıdan geliyor. 

AÇIKSARAY (OPEN PALAS) ÖREN YERİ – GÜLŞEHİR / KAPADOKYA

Açıksaray Ören Yeri antik adı “zoropassos” olan Gürlşehir’ in 4 km. doğusundadır. Kayalar oyularak açılmış olan bu Bizans yerleşimi günümüzde 1. Derece arkeolojik ve doğal sit alanı içinde kalmaktadır.

Süslemeli cepheleri,büyük salonları ve at ahırları ile öne çıkan Açıksaray,erozyon sonucu aldığı özel şekilden dolayı halk arasında “Mantar Kaya” olarak adlandırılan ve bugün Gülşehir’ in simgesi  haline gelmiş doğal kaya oluşumuna da ev sahipliği yapmaktadır.Açıksaray’ ın kesin işlevi ve tarihine işaret edecek günümüze ulaşmış yazılı bir belge yoktur. 19. YY.’ın sonunda, araştırmacıların ilk defa dikkatini çektiğinde, Açıksaray bir manastır yerleşimi olarak tanımlanmıştır. Buna karşın  Açıksaray’ da bulunan kiliseler genelde küçük ve ikincil konumdadır. Dahası, Göreme Açık Hava müzesinde yoğun olarak karşılaştığımız ve keşişlerin biraraya geldiği düşünülen büyük yemekhanelere burada rastlanmamıştır. Bunlar ve diğer mimari özellikler Açıksaray’ da dinî değil,daha ziyade sivil bir yerleşimin varlığını göstermektedir. Açıksaray yerleşiminde 9 adet mekan grubu ve 13 bağımsız kilise tespit edilmiştir.

Genelde Açıksaray’ da mekan grupları, ortada bir avlu oluşturacak şekilde kaya kütlesinin üç yanına açılmıştır. Merkezlerinde önemli konukların ağırlandığını düşündüren  bir veya iki büyük salon bulunur.  Bir çoğunda  çok amaçlı daha küçük mekanlar ile mutfak ve ahır tespit edilmiştir. Bir kısmında ana salona göre ikincil konumda küçük bir kilise bulunur.

Alanlaradan çoğunun günümüze kadar kısmen ulaşmış süslemeli yüksek cepheleri bulunmaktadır.Bunlar çok katlı yapı izlenimi verse de çoğu alan orijinalinde zemin kotunda açılmış mekanlardan ibarettir.

Yoğun olarak 10. Ve 11. YY’ da açılmış ve kullanılmış olduğu düşünülen bu Bizans yerleşiminin, ordu ile doğrudan ya da dolaylı yollardan ilişkili, dönemin büyük arazi sahibi ailelerine ev sahipliği yapmış olması güçlü bir olasılıktır. Orta Çağ’ da Açıksaray’ ın kuzeyden güneye inen askeri yola yakın oluşu ve çok sayıda atın varlığını gösteren büyük ahırlar bu ilişkiyi desteklemektedir. Buna dayanarak, Açıksaray’ da Bizans süvari birlikleri için at yetiştirilmiş olabileceği düşünülebilir. Kesin olan, ahırların, Kapadokya’ ya atfedilen “Güzel Atlar Ülkesi” ünvanı ile özdeşmesidir.