SERAMİKTE AJUR TEKNİĞİ
“Ajur, seramikte şekillendirilme işlemi bitmiş forma
geçirilen desenlerin, form yaş iken yüzeyden kesilerek çıkarılması ya da
delinmesiyle oluşturulan bir dekor yöntemi” olarak tarif edilir. Seramikte risk
taşıyan bir yöntem olmasına rağmen,
dekoratif ve işlevsel olarak sık kullanılan ve ticari olarak da aranan bir
seramik türüdür.
Çanak çömlek ve seramiğin merkezi kabul edilen Avanos’ ta,
turistik ürün yelpazesinin büyük ve önemli bir bölümünü Ajur ürünler meydana
getirmektedir. Geometrik ya da
geleneksel motifler üzerinden çamurda delikler açmak esasına dayanan ajur,
Fransızca “Ajour” kelimesinden gelmekte
olup seramiğin dışında ahşap , çini,
mücevher , cam, mobilya gibi sektörlerin yanı sıra tekstil ve moda
süslemeciğinde de uygulanmaktadır.
Delikli motif süslemeleri olarak da tanımlanan ajur tekniği
seramikte, deseni oluşturmak için yüzeye çizilen şeklin belirli bölümlerinin
sivri uçlu bıçaklar ile oyulduğu karmaşık bir işçiliğe sahiptir. Kil kurumadan
, tasarımın doğru ve düzgün bir biçimde oyulması gerekmektedir aksi halde
formun dengesi bozulabilir, bu nedenle
son derece dikkatli çalışmak ve belirli bir el alışkanlığına ve tecrübeye sahip
olmak gereklidir, oluşturulacak motifler
için cetvel ve pergelden de yararlanmak gerekebilir.
Çamurda delikler açmak olarak tanımlanabilecek ajur tekniğinin ortaya çıkışı hakkında kesin bir
bilgi olmamasına rağmen bu tekniğin en eski örneği Eleusis Arkeoloji Müzesi’nde
(Yunanistan) M.Ö 650 -675 yıllarına ait olduğu bilinmektedir fakat tarihte ilk
ajur tekniği M.Ö 935 yılında Kore’ de uygulanmıştır.
Ajur tekniği bir çok dönemde ve birçok farklı kültüre
uygulanmıştır, bazı kültürlerde ajurlu (delikli) parçalar bazı kapların ve
sürahilerin boyun kısmına yerleştirilerek
süzgeç görevi görürken bazan da
tütsülük, buhurdanlık olarak hem dekoratif hem de işlevsel amaçla
kullanılmıştır. Bazan da çeşitli hayvan
figürleri, bitkisel motifler ve Arapça
yazılar çeklinde kullanılmıştır.
Avanos’ ta en çok abajur, mumluk (şamdan) gibi dekoratif aydınlatma
aracı veya aparatı olarak yapılan ajur çalışmaları, ustaların basit bir
kullanım objesi için yüksek estetik kaygılarla çalıştıklarını, küçük alanlarda
yapılan karışık ve tecrübe gerektiren kompozisyonlarla ajur dekorları meydana getirmeleri , ustaların
el becerilerini ve yeteneklerini ortaya koymaktadır.
Avanos’ ta çanak ve seramik atölyelerini ziyaretinizde her
yaştan ajur ustalarını ve satış stantlarında mutlaka her boy ve her amaca uygun
dekoratif ajur ürünleri görmeniz mümkündür. İçinde küçük bir mum yanan ajur
mumluk, ışığın dağılımını romantik veya
mistik bir ortama dönüştürmeye yeter.
