Pergamon Krallığının Merkezi Pergamon Antik Kenti

İzmir'in Bergama ilçesinin merkezinde kurulu antik kent Pergamon, eski çağlarda Misya bölgesinin önemli merkezlerinden biriydi. Kent, milattan önce 282-133 arasında da Pergamon Krallığı'nın başkentiydi.

Pergamon adı, bir söylence kahramanı olan Pergamos'tan geliyor. Pergamos'un, Teuthrania kralını öldürdükten sonra kenti ele geçirdiği ve kendi adını verdiği sanılıyor. Başka bir söylenceye göre de Teuthrania Kralı Grynos savaşta Pergamos'tan yardım istemiş, zaferden sonra iki kent kurdurarak birine onun onuruna Pergamon, ötekine de Gryneion adını vermiş.

Yazılı belgelerde Pergamon'dan ilk kez MÖ 4. yüzyılın başlarında söz ediliyor. Pergamon Krallığı'nın başkenti olduğu dönemde saray, tapınak, tiyatro gibi yapılarla donatılan kent, kule ve surlarla çevrilmiş. Pergamon, krallığın Roma'ya bağlanmasından sonra da Batı Anadolu'nun sayılı kentlerinden biri olmaya devam etmişti. Eski kentin kalıntıları, 1870'lerde Batı Anadolu'da demiryolu döşenmesinde çalışan Alman mühendis Carl Humann tarafından bulundu.

Pergamon'da ilk araştırma ve kazı çalışmalarına da 1878'de başlandı. Kazılar ve onarım çalışmaları günümüzde de sürmekte. Pergamon (çok katmanlı kent), Kibele Kutsal Alanı, İlyas Tepe, Yığma Tepe, İkili, Tavşan Tepe, X Tepe, A Tepe ve Maltepe Tümülüsleri olmak üzere dokuz bileşenden oluşmakta.

Helenistik Pergamon Krallığının başkenti olan Kale Dağı’nın tepesindeki antik Pergamon yerleşimi, anıtsal mimarisiyle Helenistik dönem şehir planlamacılığının en iyi örneğini temsil etmekte. Athena Tapınağı, Helenistik dönemin en dik tiyatro yapısı, kütüphane, Zeus Sunağı, Dionysos Tapınağı, agora ve gymnasion yapıları ve yüksek basınçlı su sistemi bu planlama sisteminin ve dönem mimarisinin en seçkin örnekleri olarak karşımıza çıkmakta.

2011'de UNESCO tarafından Dünya Mirası Geçici Listesi'ne dahil edilen Pergamon, 2014'te ise Dünya Mirası olarak tescil edildi.